«Οι διεθνείς αθλητικές συναντήσεις μεταξύ επίλεκτων εθνικών ομάδων που έλαβαν χώρα κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα ήταν συναντήσεις σε μια περίοδο ανερχόμενου εθνικισμού και ιμπεριαλισμού. Μια ειλικρινής επιθυμία για δίκαιη και ειρηνική ύφεση μεταξύ των λαών ήταν σίγουρα παρούσα, όμως το διεθνές σπορ ήταν ιδιαίτερα έκφραση αυτού του εθνικισμού…Ωστόσο, το απόφθεγμα του Έρνστ Μπλοχ επρόκειτο ν’ αποδειχτεί σωστό. «Οι σωματικές ασκήσεις χωρίς διανοητικές ασκήσεις οδηγούν σε ανθρώπους που γίνονται πρώτα κτήνη κι ύστερα τροφή για κανόνια» (απόσπασμα απ’ το βιβλίο του Gerhard Vinnai “Το ποδόσφαιρο ως ιδεολογία”).
Στις μέρες μας τα πράγματα φαίνεται να είναι αρκετά διαφορετικά। Η στρατιωτική προετοιμασία μέσα από την εκμετάλλευση των σπορ έχει χάσει τα ερείσματά της, κυρίως κάτω απ’ την επίδραση παραγόντων, όπως η αρνητική εμπειρία του Β΄ κυρίως παγκόσμιου πολέμου που επαλήθευσε τη ρήση του Μπλοχ, η αμεσότερη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, η αμεσότερη προσέγγιση των κρατών και των λαών, η σύγχρονη τεχνολογία της πληροφορίας, το τέλος του ψυχρού πολέμου, η αποδυνάμωση ορισμένων στρατιωτικών συνασπισμών- άρα και του στρατιωτικού ανταγωνισμού εν μέρει- η εξελισσόμενη ενοποίηση των κρατών, αρχικά της Ευρώπης, η αντίληψη της φιλειρηνικής συνεργασίας και επίλυσης των διαφορών, η παιδεία, η προώθηση της αντιρατσιστικής αντίληψης και η κατάπτωση του μύθου της ανωτερότητας κάποιων φυλών, ακόμα και η οικονομική πλευρά του θέματος και αρκετοί άλλοι, που συντελούν ώστε η συντήρηση των παλαιών αντιλήψεων να θεωρείται πλέον κενό γράμμα.
Ο αγωνιστικός ανταγωνισμός στον τομέα των σπορ παραμένει έντονος και είναι αυτός που συντελεί, όπως και στο παρελθόν, στην επιτυχία και στην ομορφιά των σπορ, αλλά- αν και βοηθάει ακόμα στην επίταση της εθνικής ανάτασης ορισμένων λαών- δεν δίνει εύκολα περιθώρια σε όποιους ηγέτες να τους οδηγήσουν στον σοβινισμό. Κάποια τάση ισχυρών ιδίως κρατών- συνήθως πολυπληθών- να συντηρήσουν το ηγετικό τους προφίλ, εκμεταλλευόμενα τον αριθμό των μεταλλίων και το τάχος κάποιων ποδιών ή υποτιμώντας πρόθυμα τις αθλητικές επιτυχίες άλλων, φαίνεται τελικά ανώριμη έως μικρόψυχη και συνήθως μένει εκεί που ανήκει.
Το «Παγκόσμιο χωριό» μας, απ’ αυτή την άποψη, στέλνει καθαρά μηνύματα που δείχνουν πως μιλιταριστικές θεωρίες και επιτυχίες μέσα απ’ τον αθλητισμό δύσκολα πλέον, ευτυχώς, θα περάσουν.
Ο σημερινός αθλητής μπορεί να χαίρεται που προσφέρει κι ο ίδιος χαρά και ανάταση στην πατρίδα του, αλλά είναι δύσκολο να αφεθεί «βορά» σε μιλιταριστική εκμετάλλευση και διαχέει την επιτυχία και την ψυχική του ανάταση παντού, συνειδητοποιώντας πως «ταξίδεψε στον Κόσμο», αναδείχτηκε μέσα στον Κόσμο, πως ανήκει σ’ αυτόν και θέλει να ξαναγυρίσει μέσα σ’ αυτούς που τον χειροκρότησαν. Γίνεται ένα είδος «πρεσβευτή καλής θέλησης», χωρίς συχνά να το διεκδικήσει. Κι αν τύχει και το σκεφτεί και το επιδιώξει γίνεται σύμβολο ικανό να καταρρίψει με το προσωπικό του παράδειγμα σοβινιστικές και μιλιταριστικές θεωρίες που στο παρελθόν ήταν πανίσχυρες. (Γ.Τ.)
