ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ, ΤΟ ΑΣΥΛΟ, ΕΙΡΗΝΗ

Ένα τραγούδι για την ειρήνη

Το αγοράκι μου έλαβε χτες μια κάρτα
ένα χαρτόνι γεμάτο ξένα γράμματα
ένα καλάθι με λέξεις από μακριά.
Δεν ξέρει να τις διαβάσει,
τις χαϊδεύει σα χειμωνιάτικα άνθη,
η χαρά του απλή σα χαρά παιδιού
έχει μεσ' τα γράμματα και περιστέρια
...........................................................
Θάλασσα της ειρήνης σ' εμπιστευόμαστε.
Πάρε την προσευχή μας,
πάρε τους τραυματίες μας,
δώσε μας λίγο αλάτι,
να χτίσουμε ένα νερόμυλο
Τ' άλλα θα γίνουν γρήγορα -
έχομε μαζί μας τα παιδιά.

Θανάσης Φωτιάδης

_____

Το άσυλο

Είναι η ψυχή μου φορτισμένη με σύννεφα
σπηλαιώδη, όπου μέσα τους ενδημούν 
κεραυνοί. Είναι οι κερήθρες μου
απ' όπου συλλέγω το φως, γιατί έχω
ένα εργαστήρι που φτιάχνω λουλούδια,
παρά τον καιρό. Κ' εκεί είναι που έρχεται
η ειρήνη, διωγμένη, βρεγμένη, λυσίκομη.
Κάθεται πλάι μου σ' ένα σκαμνί
κι ακουμπάει κάθε τόσο το κεφάλι της
πάνω μου, ψυθιρίζοντας: "Αλλού πουθενά
δε θάμουν πιο γνήσια και πιο όμορφη".

Νικηφόρος Βρεττάκος

"ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ" (απόσπασμα), ΕΙΡΗΝΗ

...Πρέπει ν' αφήσεις να γεννηθεί μέσα σου ένα λεπτό αστραπής. Ένα οικουμενικό ποίημα υπέροχα ατέλειωτο για να μη λησμονιέσαι ακυβέρνητος στη μέση μιας αναπαμένης Άνοιξης, χαμένο κομμάτι μιας περαστικιάς αγέλης πολύ γραφικής. Είναι χρεία να ζεις σύχρονα "κατ' εικόνα" και "καθ' ομοίωσιν"  α ν θ ρ ώ π ο υ  ένθεου, α λ η θ ι ν ο ύ  και 

π α γ κ όσ μ ι ο υ, μ' ευγενική χάρη και "καθ' υπερβολήν".

Έτσι θα φυλάς μέσα σου έναν διπλό ειρηνικό πέλεκυ και θα είσαι ο ίδιος για τη Γης η πιο ιερή και κερδισμένη Αποκάλυψη, πρωινό βάλσαμο για όλα τα πλάσματά της, μια ακόμα αυγή σ' ένα φωτερό ξέφωτο, ανοιχτό συναξάρι με τρυφερούς ψαλμούς για μιαν  Π α ν α ν θ ρ ώ π ι ν η  Α ν ά σ τ α σ η  που δεν θα ζητιανεύει δάκρυα και σταυρούς.

Η Γης, αιώνες τώρα αγκομαχάει για να ζυμώνει τους σπόρους της  μ ό ν ο με αίμα από φράουλες. Πρέπει να προσέξεις να μην είναι λόγια παιδιών οι ευθύνες σου, αν το αίμα που κυλάει πάνω της δεν είναι  μ ό ν ο  απ' τους χυμούς της, πρέπει να προσέξεις να μη συντρέξεις - σα μοιραίος αυτόχειρας - να βουλιάξουν στον ωκεανό τα γλυκερά τραγούδια της παγκόσμιας συνένωσης, μήτε να συντρέξεις να μείνεις ο ίδιος μια μοιραία μικρογραφία του  τ ί π ο τ α,  για να μπορείς να διεκδικείς πως τώρα είναι  πλέον και για σένα  κ ά π ο ι α  μέρα εκείνη που πέρασε  .

Κράτησε σταθερά μέσα σου την πανανθρώπινη οδό. Να καις - ειρηνικός κεραυνός - τα κενά ενδύματα, να μη λυπάσαι τη γύμνια των από μέσα κενών, γιατί τα κενά δε λυπούνται τ΄ανθρώπινα.

Μπροστά σ΄εποχές εκούσια ή ακούσια ευνουχισμένες το οικουμενικό ανθρώπινο κι "ακάθιστο" χέρι σου ν' αναμειγνύει όλης της Γης κι όλων των τόπων τα μυρωδιαστά θυμιάματα και να κρατάει μ' ήχους από ασίγαστο τύμπανο και μαγεμένο αυλό ανοιχτή και την πιο μικρή διέξοδο, την πιο μικρή πάροδο, την πιο μικρή ατραπό για κάθε λαό, για τον τελικό έναν  π α ν α ν θ ρ ώ π ι ν ο  λαό.

Υψώσου θαρρετά πάνω απ'τις αχθοφόρες ράχες σου κι  αποτίναξε  κάθε ζυγό που βολεύει μόνο πλασματικές "ανάγκες" των καιροσκόπων και των καιρών. Κηλίδωσε κι αγωνίσου ειρηνικά ενάντια στην κηδεμονία των πολεμικών ή ηγεμονικών πελμάτων, για να κάνεις την κοινή Γης κατάλευκη από μέρα κι από Απρίλη.

Μ' έναν Ήλιο Καλοκαιριού και  Άνοιξης μέσα σου να σέβεσαι τον πολιτισμό και τις παραδόσεις όλων, χωρίς εξαίρεση, των γήινων αδελφών σου. Να τους σκεπάζεις μ' ενδυμασίες υπερεθνικής συντροφιάς κι ελέους τις νύχτες που θα κρυώνουν, για να μην απομείνεις κάποτε κι εσύ ολόγυμνος. Αυτή θα ' ναι μια υπερούσια οικουμενική γονιμοποίηση για εποχές που θα 'χουν το ανεπανάληπτο.

Αν μένεις ακόμα, θεληματικά ή χωρίς να το ψυχανεμίζεσαι, κλεισμένος στη σωβινιστική ή ρατσιστική σου παρένθεση, βούλιαξέ τη στον ωκεανό κι αφάνισέ τη για να γίνει το νέο οικουμενικό θέλημα που σε συμφέρει - που συμφέρει όλα τα ανθρώπινα πλάσματα από καιρό...

Γιώργος Τσακιράκης, κρης

1914, ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ, ΕΙΡΗΝΗ

24 Δεκεμβρίου 1914, στην περιοχή Πλούχστιρτ της Φλάνδρας. Εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επιχειρήσεις στο Δυτικό Μέτωπο έχουν βαλτώσει. Η προέλαση των Γερμανών έχει ανακοπεί από τις δυνάμεις της Αντάντ. Οι δύο στρατοί επιδίδονται σ' έναν απάνθρωπο πόλεμο φθοράς μέσα στα χαρακώματα.

Η βραδιά ήταν κρύα και υγρή την παραμονή των Χριστουγέννων. Γύρω στα μεσάνυχτα, βρετανοί στρατιώτες άκουσαν από τις γραμμές των Γερμανών μια χορωδία να ψάλει την «Άγια Νύχτα» και είδαν κεράκια να τρεμοσβήνουν σ' ένα υποτυπώδες χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Συνηθισμένοι να πυροβολούν και στο παραμικρό φως που εμφανιζόταν στον ορίζοντα, αυτή τη φορά κοντοστάθηκαν. Το πνεύμα των Χριστουγέννων είχε φωλιάσει στις καρδιές τους. Ο σπόρος της ανακωχής είχε ριζώσει.

Οι Βρετανοί ανταπέδωσαν με τα δικά τους κάλαντα.
Οι μαχητές των αντιπάλων στρατευμάτων έρχονται σε επαφή. Η χριστουγεννιάτικη εκεχειρία στα χαρακώματα ήταν γεγονός. Οι άνωθεν εντολές έλιωσαν απ την ζέστη της ψυχής στο παγωμένο μέτωπο. Στα δύο τρίτα της γραμμής του Δυτικού Μετώπου δεν πέφτει ούτε μία ντουφεκιά. Τι και αν σε καιρό πολέμου το έγκλημα είναι τέτοιο που τιμωρείται με θάνατο. Ποιος τον λογαριάζει τον θάνατο. Έρχονται ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Οι Γερμανοί κράταγαν χριστουγεννιάτικα δέντρα που γράφανε "Merry Christmas" και "You no shoot, we no shoot" (Καλά Χριστούγεννα, Εσύ δεν πυροβολείς, εμείς δεν πυροβολούμε).

Χιλιάδες στρατιώτες πέρασαν στην νεκρή ζώνη σπαρμένη με σαπισμένα νεκρά κορμιά.

Το πρωί των Χριστουγέννων, Άγγλοι και Γερμανοί έθαψαν τους νεκρούς τους, απαγγέλοντας μαζί τον 23ο Ψαλμό του Δαυίδ «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει…». Στη συνέχεια έσφιξαν τα χέρια, φλυάρησαν, είπαν ο ένας στον άλλο τα παράπονά τους, αντάλλαξαν αναμνηστικά δώρα (ουίσκι, μαρμελάδες, τσιγάρα, σοκολάτες και τα σχετικά) και κατέβασαν πολλά λίτρα μπύρας. Μόνο ο άγγλος μπαρμπέρης στρώθηκε στη δουλειά, αφού είχε να κουρέψει και πολλά γερμανικά κεφάλια. Νωρίς το απόγευμα οι δύο πλευρές βρέθηκαν αντίπαλες σε ποδοσφαιρικό αγώνα



Η μπάλα που χρησιμοποιήθηκε για τον ποδοσφαιρικό αγώνα ήταν αυτοσχέδια, από άχυρο δεμένο με σπάγκο .Το ίδιο πρόχειρα ήταν και τα τέρματα, για τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ξύλα, χλαίνες και κράνη.
Έγιναν λέγεται αρκετά ματς κατά μήκος του μετώπου Άλλα ματς διεξάγονταν με 50 παίκτες και άλλα με 10 και διαρκούσαν περίπου μία ώρα. Έπειτα, οι παίκτες, που για μέρες είχαν στερηθεί τον ύπνο, έπεφταν εξαντλημένοι στο παγωμένο έδαφος αναζητώντας λίγη ξεκούραση.

Τη χριστουγεννιάτικη αυτή ιστορία αφηγήθηκαν Βρετανοί και Γερμανοί, που έπαιξαν παρέα ποδόσφαιρο ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1914. «Ολοι και όλα συνηγορούν πως το θρυλικό ματς έγινε, δεν είναι μόνο θρύλος», βεβαιώνει το BBC News.

Εχουν εντρυφήσει ιστορικοί, όπως ο Μάλκολμ Μπράουν και η Σίρλι Σίτον. «Η εκεχειρία των Χριστουγέννων του 1914 συνέβη», γράφουν στο βιβλίο τους οι Μπράουν και Σίτον. «Το ματς αυτό αποτελεί μέρος της ιστορικής πλοκής, όσο και τα δηλητηριώδη αέρια του φρικωδέστερου σύγχρονου πολέμου».
Οτι συναντήθηκαν εχθροί στα χαρακώματα τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς είναι βεβαιωμένο από μαρτυρίες και των δύο πλευρών. Οτι υπήρξε έστω για λίγο γενναιόδωρη ειρήνη στα nο man's land, όπως λέμε σε έναν πόλεμο την εφιαλτική γη ανάμεσα στα χαρακώματα των εχθρικών στρατευμάτων, που δεν είναι κανενός, αλλά είναι διάσπαρτα με ατομικές νάρκες. Μολονότι Γερμανοί και Βρετανοί ήταν οι κύριοι μετέχοντες, πήραν επίσης μέρος Γάλλοι και Βέλγοι.

Ο Τζον Φέργκιουσον, που μετείχε σε σύνταγμα από τα Χάιλαντς, μνημονεύει: «Τι θέαμα! Μικρά γκρουπ Γερμανών και Βρετανών σε όλο το μήκος του μετώπου. Γέλια, φωτίτσες. Και καθώς δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε λόγω άγνοιας της γλώσσας, συνεννοούμαστε τραγουδώντας...».

Σ' αυτό ακριβώς το κλίμα, τα αρχεία του γερμανικού 133ου συντάγματος της Σαξονίας αναφέρουν για το ματς που οι Γερμανοί κέρδισαν 3-2 τους Εγγλέζους. Πληροφορία που ισχυροποιεί επιστολή που δημοσιεύτηκε στους «Τάιμς» από Βρετανό επικεφαλής των ιατρικών ομάδων. «Σκέψου», έγραψε ένας Βρετανός, «πως ενώ έτρωγες γαλοπούλα, έβγαινες και έκανες χειραψίες με πολλούς που λίγο πριν προσπαθούσες να σκοτώσεις».

Ωστόσο η χριστουγεννιάτικη αυτή εκεχειρία είδε το φως της δημοσιότητας στην Αγγλία μόνο το 1915, όταν έφταναν από το μέτωπο οι επιστολές. Στη Γερμανία επίσης δόθηκε δημοσιότητα.

Το 1916 ο σερ Αρθουρ Ντόιλ δημοσίευσε την ιστορία, αποκαλώντας τη χριστουγεννιάτικη εκεχειρία με το ποδόσφαιρο «θέαμα εκπληκτικό» και χαιρετίζοντας το «ανθρώπινο αυτό συμβάν εν μέσω των φρικαλεοτήτων».

Παραθέτουμε αποσπάσματα από επιστολή γερμανού στρατιώτη: «Οι στρατιώτες μας είχαν υψώσει χριστουγεννιάτικα δέντρα με κεριά πάνω από τα χαρακώματα. Οι εχθροί, βλέποντας τα φώτα, σκέφτηκαν ότι είμαστε έτοιμοι για επίθεση. Αλλά όλα ήταν ήρεμα. Το επόμενο πρωί, κάποιος πετάχτηκε έξω για να πει πως Γερμανοί και Σκοτσέζοι είχαν βγει από τα χαρακώματα και συναδελφώνονταν κατά μήκος του μετώπου.
»Αρπαξα τα κιάλια, και κοιτάζοντας προσεκτικά, είδα το απίστευτο θέαμα των στρατιωτών μας που αντάλλασσαν τσιγάρα, ποτά και σοκολάτες με τον εχθρό. Ξαφνικά ένας σκοτσέζος στρατιώτης εμφανίστηκε με μια μπάλα ποδοσφαίρου. Φάνηκε να έρχεται από το πουθενά. Λίγα λεπτά μετά ξεκίνησε ένας πραγματικός αγώνας ποδοσφαίρου. Ηταν πολύ δύσκολο να παίζεις στο παγωμένο έδαφος, αλλά συνεχίσαμε, τηρώντας αυστηρά τους κανονισμούς, παρά το γεγονός ότι δεν είχαμε διαιτητή.
»Ολοι, παρότι ερασιτέχνες, και κουρασμένοι, έπαιξαν με τεράστιο ενθουσιασμό. Εμείς οι Γερμανοί ουρλιάξαμε όταν ένα μεγάλο μπουρίνι αποκάλυψε ότι οι Σκοτσέζοι δεν φορούσαν εσώρουχα κάτω από το κιλτ τους! Το σκορ αυτού του καταπληκτικού ματς ήταν 3-2 υπέρ του Φριτς και σε βάρος του Τόμι. Αλλά όταν το έμαθε ο διοικητής μας, διέταξε να το λήξουμε αυτό. Λίγο μετά έληξε κι η συναδέλφωση».

Ένας από τους τελευταίους επιζώντες του Α' Παγκοσμίου πολέμου ήταν ο Μπέρτι Φέλσταντ, ο οποίος μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, το φθινόπωρο του 2001, και σε ηλικία 106 ετών, θυμόταν με πολλές λεπτομέρειες την ιστορική ανακωχή: «Τα όπλα σίγησαν και οι στρατιώτες άρχισαν να βγαίνουν από τα χαρακώματά τους .Αφήσαμε και εμείς τα όπλα μας και συναντήσαμε τον εχθρό. Απ' όσο θυμάμαι, οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι και άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μας. Τους αντιγράψαμε αυθόρμητα. Χαιρετηθήκαμε και αρκετοί από εμάς άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο. Μην φαντάζεστε τίποτα οργανωμένο. Μια αυτοσχέδια μπάλα βρέθηκε από το πουθενά και περίπου 50 άτομα αλλάζαμε πάσες».



Ένας ακόμα άνθρωπος που έζησε το ιστορικό συμβάν λέει
"Το όνομά μου είναι Φράνσις Τόλιβερ και κατάγομαι από το Λίβερπουλ. Ήταν Χριστούγεννα στα χαρακώματα και η παγωνιά κρεμόταν τόσο πικρά. Τα παγωμένα λιβάδια της Γαλλίας ήταν ακίνητα, δεν τραγουδιόταν κανένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Οι οικογένειές μας πίσω στην Αγγλία έπιναν στην υγειά μας εκείνη τη μέρα. Ήμουνα ξαπλωμένος με το φίλο μου πάνω στην κρύα και βραχώδη γη, όταν πέρα από τις γραμμές της μάχης ήρθε ένας παράξενος ήχος. Λέω , ακούστε τώρα, παιδιά μου!"
Κάθε στρατιώτης τεντώθηκε ν' ακούσει, ενώ μια νεαρή γερμανική φωνή τραγουδούσε καθαρά. "Τραγουδάει πολύ ωραία, το ξέρεις ;" μου λέει ο φίλος μου. Σύντομα, μια μια οι γερμανικές φωνές ενώθηκαν σε αρμονία. Τα κανόνια ήταν σιωπηλά, δεν κινούνταν τα σύννεφα αερίων, καθώς τα Χριστούγεννα μας καθυστερούσαν από τον πόλεμο. Μόλις τέλειωσαν μια ευλαβής παύση πέρασε. "Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριοι", πετάχτηκαν κάτι παιδιά από το Κεντ. Το επόμενο που τραγούδησαν ήταν το Stille Nacht, "Αυτό είναι το Αγια Νύχτα", είπα, και με δύο γλώσσες το ίδιο τραγούδι γέμισε τον ουρανό. Το όνομά μου είναι Φράνσις Τόλιβερ και μένω στο Λίβερπουλ. Κάθε Χριστούγεννα που έρχονται μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, θυμάμαι εκείνη τη νύχτα. Το έμαθα καλά το μάθημά μου: ότι αυτοί που διαφεντεύουν τον κόσμο δεν θα 'ναι στους νεκρούς και τους σακάτες κι ότι από κάθε μεριά του τουφεκιού είμαστε το ίδιο».

Από τις βελγικές ακτές ως τα ελβετικά σύνορα όλοι γιόρτασαν εκείνα τα Χριστούγεννα. Εκτός από έναν Βρετανό ταγματάρχη, που υποστήριζε ότι «το Γερμανό πρέπει να τον σκοτώνεις και όχι να κάνεις φιλίες» διατάζοντας τους πάντες να επιστρέψουν στις θέσεις τους, αλλά και έναν Αυστριακό δεκανέα, σύμφωνα με τον οποίο «τέτοιες συνεννοήσεις μεταξύ απλών στρατιωτών θα έπρεπε να απαγορεύονται». Ο Βρετανός ταγματάρχης έμεινε για πάντα ανώνυμος. Ο Αυστριακός δεκανέας απέκτησε παγκόσμια... φήμη λίγα χρόνια αργότερα. Τον έλεγαν Αδόλφο Χίτλερ και προφανώς ούτε μπάλα ήξερε ούτε καλά Χριστούγεννα πέρασε...

*Ο ιστορικός Μαλκομ Μπράουν, λέει ότι υπήρξαν αρκετά περιστατικά φιλίας μεταξύ εχθρών σε πολέμους. Στον πόλεμο της Κριμαίας, Βρετανοί, Γάλλοι και Ρώσοι ζεσταίνονταν στην ίδια φωτιά. Στον αμερικανικό εμφύλιο Γιάνκις και Νότιοι αντάλλασσαν καπνό. Στον πόλεμο των Μπόερς σε μια ευκαιρία συνάντησης των αξιωματικών, οι εμπόλεμοι έπαιξαν φιλικό αγώνα φούτμπολ!
Ωστόσο η «Χριστουγεννιάτική εκεχειρία του 1914 ήταν το πιο μεγαλειώδες απ όλα…
__________

...και ενδεικτική των πραγματικών διαθέσεων ευαίσθητων ψυχών