Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2011

Αδυναμία και δύναμη της Τέχνης, ΤΕΧΝΗ

Λίγα μπορεί να κάνει η Τέχνη...περισσότερα όμως απ' ό,τι είναι σε θέση να φανταστούν: να είναι ένα δάκρυ όπου καθρεφτίζεται ένα όνειρο, πνοή από το Κάποτε και το Πουθενά, βήμα και λάμψη του αθέατου, το μάτι της Μέδουσας, και όλα τούτα που χάνονται μέσα στα γεγονότα της ημέρας, που συσσωρεύονται στο α-σύνειδο, που προετοιμάζονται στο υπόστρωμα, μπορεί ξαφνικά να γίνουν ισχυρότερα από τους καίσαρες, τους ζωντανούς και τους νεκρούς, γιατί στα σιωπηλά αρχίζει η αλλαγή και η μεταστροφή των ανθρώπων. Εκείνα που όποιος αθροίζει την πραγματικότητα, εξασκεί την εξουσία αρχίζει να τα αντιλαμβάνεται μόλις την τελευταία μέρα, και όταν είναι πια πολύ αργά, το διαισθαντικό πνεύμα, η δημιουργική φαντασία τα γνωρίζει με την πρώτη ένδειξη ως ήδη ολοκληρωμένα.
O Holderlin έχει αφιερώσει στον Ρουσσώ τον ύμνο:

Σα να 'χε από ξαρχής
το ανθρώπινο μυαλό
όλης της ζήσης και της δράσης τη σοφία,
ξέρει το τέλειο
με το πρώτο μήνυμα,
και σαν αητός
το τολμηρό το πνεύμα του
προφητικό
φτεροκοπά,
πριν από τις καταιγίδες,
πετώντας στους θεούς του
που θα 'ρθούν.

Όμως ένα βιβλίο, που σε μια εποχή τόσο αμφίβολη, θέτει ερωτήματα δεν τελειώνει με θαυμαστικό!
Μέσα από το συρματόπλεγμα που περιβάλλει τη γη, που την ενώνει ή τη στραγγαλίζει, η Τέχνη και η Λογοτεχνία έχουν με σιγανή δύναμη συμπράξει τόσο εντατικά στη γένεση μιας ανθρωπότητας, ώστε να σταθεί ικανή η ανθρωπότητα αυτή να αντέξει τις ανακαλύψεις της; Αδυνατώντας να ταϊσει τους πεινασμένους, να καταπραϋνει τους μαινόμενους, να ελευθερώσει τη γη, έχει προεικάσει η φαντασία τόσο αποτελεσματικά την ανθρωπιά μέσα στον άνθρωπο ώστε να προβάλλει από τον κλονισμό πριν είναι πολύ αργά;
Συμμαχώντας με το μυαλό, έχει αποκτήσει τη σιωπηλή δύναμη να κάνει τα όντα, που έχουν μείνει καθυστερημένα πίσω απ' το ίδιο τους το έργο, όντα που να προπορεύονται, να "προ-πετούν" από μια θύελλα όχι της καταστροφής, παρά της απελευθέρωσης για να γίνουν εκείνο που τους πέφτει δύσκολο να είναι, γιατί χρειάζεται άνεση, αξιοπρέπεια στο χαμόγελο της ομορφιάς: να γίνουν άνθρωποι.
Ουτοπική ελπίδα; Ίσως.
Τι θα ήταν όμως η ύπαρξη χωρίς την πνοή από ανεξάντλητες δυνατότητες;

Έρνστ Φίσερ

Η ροπή προς την Ανθρωπότητα, ΔΙΑΝΟΗΣΗ

Η "Ανθρωπιά" μέσα στον άνθρωπο είναι λοιπόν η μεγάλη δυνατότητα το είδος άνθρωπος να ξεπεράσει τον εαυτό του, να μη μείνει μόνο ένα καθαυτό, παρά να γίνει ένα δι' αυτό με ένα κοινό βίωμα και μια κοινή συνείδηση του εαυτού της μέσα στον καθένα ξεχωριστά τινάζοντας στον αέρα κάθε σύνορο...Χωρίς ουτοπική προεικασία, χωρίς να "προπετά" ως όνειρο του εαυτού της, δεν μπορεί να υπάρχει ανθρωπότητα. Και αυτή η ουτοπική προεικασία αντλεί τη δύναμή της από την πηγή της παραγωγικής ανάμνησης, από τους μύθους του ανθρώπινου γένους, από τη φαντασία.
Η ροπή αυτή προς ανθρωπότητα,...χρειάζεται το όραμα μιας μελλοντικής ανώτερης ενότητας, όπου η αντίφαση ομάδας και προσωπικότητας δε θα έχει αρθεί οριστικά, αλλά θα αναπαράγεται με αυξανόμενη δημιουργική ένταση και πλησμονή σε όλο και ανώτερη βαθμίδα.
Χωρίς το όραμα του μέλλοντος των προφητών, των ποιητών, των καλλιτεχνών το είδος άνθρωπος δε θα γίνει ποτέ ανθρωπότητα. Και αυτό το όραμα του μέλλοντος ανεβάζει το είδος άνθρωπος, που είναι μια πραγματικότητα "πέραν του καλού και του κακού", και το κάνει κάτι ποιοτικά καινούριο, επομένως όχι μόνο "συνύπαρξη" κρατών, εθνών, πολιτισμών, παρά προσέγγιση σε μια κατάσταση ελευθερίας, ισότητας, αδελφοσύνης. Το γεγονός πως πάνω από κάστες και τάξεις, πάνω από τάξεις και έθνη, αυτό το όραμα όλο και ξανά το ονειρεύονταν οι άνθρωποι, οφείλεται στην ανάμνηση πως κάποτε υπήρξε μια τέτοια κατάσταση, ένας χρυσός αιώνας, ένας χαμένος παράδεισος. Σ' αυτό το κάποτε προβάλλει ο άνθρωπος που με τον ιδρώτα του προσώπου του βγάζει το ψωμί του, ο ταπεινομένος και καταφρονεμένος, ο αδικημένος και καταπιεζόμενος στον πόθο του για ελευθερία, ισότητα και αδελφοσύνη, και από το κάποτε αυτό αντλεί την ελπίδα πως θα ξανάρθει εκείνο το κάποτε, η εμπιστοσύνη πως όλα τα κακά είναι μόνο προσωπείο που κρύβει το πρόσωπο, την "ουσία", την "ανθρωπιά" του ανθρώπου. Μ' αυτήν την ελπίδα έχει κλείσει συμμαχία η τέχνη - συμμαχία που συχνά σπάζει, μα όλο και ανανεώνεται. 

Έρνστ Φίσερ 

Τα όπλα κατά των γυναικών, ΜΗ ΒΙΑ

Οι γυναίκες πληρώνουν βαρύ τίμημα για το επικίνδυνα ανεξέλεγκτο εμπόριο όπλων μικρού διαμετρήματος, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, που βρίσκονται στα χέρια ιδιωτών, σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας. Οι γυναίκες και τα κορίτσια υποφέρουν άμεσα και έμμεσα από την ένοπλη βία. Διατρέχουν, εξαιτίας του φύλου τους, ιδιαίτερο κίνδυνο για ορισμένα εγκλήματα - εγκλήματα όπως η ενδοοικογενειακή βία και ο βιασμός.

"Δεδομένου ότι οι γυναίκες δεν είναι σχεδόν ποτέ αγοραστές, κάτοχοι ή χρήστες όπλων μικρού διαμετρήματος, υποφέρουν επίσης εντελώς δυνανάλογα από την ένοπλη βία. Συχνά προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι τα όπλα χρειάζονται για την προστασία των γυναικών και των οικογενειών τους, όμως η πραγματικότητα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη. Οι γυναίκες θέλουν να φύγουν τα όπλα από την ζωή τους". Ντενίζ Σίρλ (Διεθνής Αμνηστία).

"Χωρίς την ενεργό ανάμιξη των γυναικών σε κάθε διαδικασία ειρήνευσης και ανασυγκρότησης, δεν μπορεί να υπάρξει καμιά ασφάλεια, καμια δικαιοσύνη και καμιά ειρήνη". Άννα ΜακΝτόναλντ (Oxfam).

"Υπάρχει σαφής ανάγκη να αναπτύξουμε βιώσιμους τρόπους ζωής που να μη βασίζονται σε μια κουλτούρα βίας. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται εναλλακτικά πρότυπα ρόλων, που να μην εξισώνουν τον ανδρισμό με την ένοπλη βία και τη θηλυκότητα με την παθητικότητα". Τζούντι  Μπάσινγκθγουέιτ (IANSA). 

Δευτέρα 1 Αυγούστου 2011

Ελλιπή σχήματα, ΤΕΧΝΗ

Ελλιπή σχήματα

Αναρωτιέμαι επίσης
πώς θα μπορούσε να
καθοδηγεί το ποίμνιό του
ένας ανεξίθρησκος Πατριάρχης,
ένας ανεξίθρησκος Ραβίνος,
ένας ανεξίθρησκος Μουφτής
ή ένας ομοϊδεάτης τους Ποντίφηκας.

Από έλλειψη δογματικού
άμβωνα θα παρασύρονταν ίσως
σε εξαίρετες ταυτότητες,
σε αναπόφευκτα κοινά σημεία,
σ' ένα πολλαπλά κοινό βλέμμα;

Ή θα έριζαν ακόμα για
το σχήμα της μετάληψης,
εφευρίσκοντας αγιότητες στα
τρίγωνα, στις ορθές γωνίες και
στα τραπέζια, στο λευκό
ή το σκούρο της αμφίεσής τους;

Γιώργος Τσακιράκης

Solo le pido a dios, ΤΕΧΝΗ


Το μόνο που ζητάω απ το θεό

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
ο πόνος να μη μου είναι αδιάφορος.
Ο στεγνός θάνατος να μη με βρει
άδειο και μόνο χωρίς να έχω κάνει αρκετά.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
το άδικο να μη μου είναι αδιάφορο.
Να μη μου χαστουκίσουν και το άλλο μάγουλο
μετά από μια δαγκάνα που γρατσούνισε την τύχη μου.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
ο πόλεμος να μη μου είναι αδιάφορος.
Είναι ένα μεγάλο θηρίο που πατάει βαριά
όλη τη φτωχή αθωότητα του κόσμου.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
η απάτη να μη μου είναι αδιάφορη.
Εάν ένας προδότης μπορεί περισσότερα από μερικούς
αυτοί οι μερικοί να μην το ξεχάσουν εύκολα.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
το μέλλον να μη είναι αδιάφορο.
Απελπισμένος είναι αυτός που πρέπει να φύγει,
να ζήσει σε έναν άλλο πολιτισμό.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
ο πόλεμος να μη μου είναι αδιάφορος.
Είναι ένα μεγάλο θηρίο που πατάει βαριά
όλη τη φτωχή αθωότητα του κόσμου

τραγούδι, Mercedes Sosa, Μερσέδες Σόσα

μετάφραση, Maria Rosario Lazcano (Μαρία Ροσάριο Λαθκάνο),

(ευχαριστώ και τη δ. Ελένη Σπυροπούλου που ενδιαφέρθηκε για την επαφή)

Αποτρόπαια σιωπή, ΜΗΝΥΜΑΤΑ

Η γενηά μας θα πρέπει να απολογηθεί όχι τόσο για τις κακές πράξεις μοχθηρών ανθρώπων, όσο για την αποτρόπαια σιωπή των καλών ανθρώπων ( M. L. King).

Πρόσφυγες. Οι μετέωροι ταξιδιώτες, ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

"Ημερολόγιο Καταστρώματος". Και πώς να το περιγράψεις; Ο ρομαντισμός, ακόμα και η πεζότητα, των νεανικών άλμπουμ, είναι- στην περίπτωση αυτή- πλήρως ακατάλληλα. Κι έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε δυο τρόπους για να ασχοληθείς με το ίδιο πράγμα. Ή να μιλήσεις για τα περιττώματα που ταξιδεύουν μέσα σε σαπιοκάραβα μαζί με τα απελπισμένα προσφυγικά όνειρα, που συχνά πνίγονται σ' ανάερα αμπάρια ("με χάρη στη γλώσσα και πολιτισμένη αντίληψη!") ή, αν η "πολιτισμένη αντίληψη" δεν είναι ανθρώπινη και ζεστή, να αναστηθείς, να φωνάξεις, να φτύσεις ή να βρίσεις, λέγοντάς τα όλα με το άθλιο όνομά τους.
Να πεις: να ένας χάρτινος τοίχος, μια χάρτινη στέγη, ένα νάιλον σπίτι κρατημένο με σπάγκους και ανθρώπινα ερείπια απέναντι στη δυνατή βροχή και τον άνεμο, να κι άλλοι πρόσφυγες του αποχετευτικού σωλήνα, μέχρι να τους τον πάρουν κι αυτόν, αλλά και στο μεταξύ να αναγκάζεσαι να θαυμάζεις βλέποντας το ολοστρόγγυλο σπίτι τους και να αναφωνείς "άρα καλά περνάνε" (...αφού δεν είναι άστεγοι) ανάμεσα στο κάτι και στο τίποτα. Κι αν δεν είσαι αθυρόστομος, πρέπει τότε- έστω και νοερά- να γίνεις. Αλλά η βρισιά να πιάσει τόπο. Να γίνει φρούτο και ψωμί, θέληση για λύσεις, σκέψη και απόφαση.

Διεθνείς συμβάσεις για τους πρόσφυγες υπάρχουν. Αλλά, κάτω από νέες συνθήκες, πρέπει να αναθεωρούνται και να συμπληρώνονται. Η συνεργασία μεταξύ των Ενώσεων Κρατών είναι ένα ακόμα βήμα που θα μπορεί να συντελέσει σε μια παγκόσμια συνεννόηση και ίσως τελικά να οδηγεί και στην ανάληψη ειρηνικής προληπτικής δράσης ρύθμισης τοπικών διαφορών, ώστε να προλαμβάνονται και πόλεμοι, που αποτελούν μια απ' τις κύριες αιτίες του φαινομένου της προσφυγιάς, η οποία παίρνει- ιδιαίτερα τότε- εκκρηκτικές διαστάσεις.

Είναι ευνόητο, πως βασική επιδίωξη της Παγκόσμιας Κοινότητας, με ευθύνη των αρμόδιων Οργανισμών της, πρέπει παράλληλα να είναι και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης- προληπτικά και όχι κατασταλτικά γιατί συνήθως τότε είναι αργά- και η αποκατάσταση της ειρήνης στις χώρες καταγωγής των προσφύγων, ώστε τελικά, να αποφασίζουν να επιστρέφουν στην πατρίδα τους. Γ.Τ.

Τετάρτη 22 Ιουνίου 2011

Παγκόσμιες Ημέρες. Έχουν νόημα; ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ

Όλα πάνω στη Γη είναι θέμα ανατροπής και ισορροπίας, φαινόμενα που- από φυσική άποψη- είναι κι άλλοτε φαντάζουν αντίθετα. Στο ανθρώπινο και κοινωνικό πεδίο δεν γίνεται να προσδιοριστεί από πριν και γενικά η ανατροπή σαν αρνητική και η ισορροπία σαν θετική, για απλούς και ευνόητους λόγους. Είναι ανάγκη, για να αξιολογήσεις μια αλλαγή, να προσδιορίσεις ακριβώς τι ανατρέπεται και σε τι μεταπίπτει, τι ισορροπεί ή «ισορροπεί» και είναι ανάγκη ν’ αλλάξει.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, η καθιέρωση Παγκόσμιων Ημερών έχει σαν ζητούμενο, άλλοτε την ανατροπή κι άλλοτε την ισορροπία, πάντα προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των ανθρώπινων σχέσεων, των συνθηκών επικοινωνίας και διαβίωσης, της αειφορίας κοινωνιών και περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, του σεβασμού της ανθρώπινης αξίας και προσωπικότητας και του πολιτισμού.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, απέναντι σ’ αυτές τις καθιερώσεις, δεν εμφανίζεται σχεδόν κανείς θεωρητικός πολέμιος. Είναι από τις λίγες περιπτώσεις στις οποίες δεν μπορεί να υπεισέλθει σήμερα κατηγορία για μεροληπτική καθιέρωση, εθνική ή οποιαδήποτε άλλη μεμπτή σκοπιμότητα. Και ταυτόχρονα-από τις λίγες αντιδράσεις ομάδων που παρατηρούνται- δίνεται η εντύπωση ότι υπάρχει σε μεγάλο βαθμό αποδοχή της επιδίωξης, άρα ανοιχτός δρόμος για αισιόδοξα αποτελέσματα.

Παρά ταύτα, οι ώρες της οδύνης και της ανησυχίας μας είναι ακόμα πολλές. Κατά πρώτο γιατί τα θετικά αποτελέσματα σε ορισμένους τομείς είναι πολύ λίγο ορατά- για παράδειγμα σε θέματα ειρήνης, αφοπλισμού, προστασίας των προσφύγων και των ασθενών πληθυσμών, σε θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων, φτώχειας κ.ά. Κι άλλοτε γιατί τα αποτελέσματα αυτά προοδεύουν απελπιστικά αργά, αφήνοντας έτσι να προβληθεί η μεγάλη αδυναμία του συστήματος προώθησης των στόχων σε παγκόσμιο επίπεδο. Σκόπιμες ή επιπόλαιες ανατροπές, μπορούν να τινάξουν στον αέρα ολόκληρες εκστρατείες, τους κόπους και τα οφέλη χρόνων, να οδηγήσουν και πάλι στην αφετηρία και, το κυριότερο, να κλονίσουν την εμπιστοσύνη ατόμων και κοινωνιών. Αρκεί συχνά μια μελετημένη σκοπιμότητα, μια καλοστημένη προπαγάνδα, μια δικτατορία, ένας υπερεθνικιστής ηγέτης, μια διαφωνία που οφείλεται σε συμφέρον, μια άστοχη ενέργεια, ακόμα και μια συγκυρία, για να αλλάξουν το σκηνικό.

Γεννιέται κάποτε η απορία, πώς γίνεται τόσο λίγοι να ανατρέπουν τις τύχες τόσων πολλών; Είναι μόνο γιατί έχουν τη δύναμη να το κάνουν; Ή, ιδιαίτερα, γιατί οι ενδεείς κάθε κατηγορίας είναι αποκομμένοι, είναι παθητικοί ενδεείς και- ομοίως παθητικά- αναμένουν την ευεργεσία ή την ευκταία γι’ αυτούς αλλαγή, και δεν δραστηριοποιούνται ή δεν γνωρίζουν ή δεν σκέφτονται τι και πώς να το κάνουν; Και βυθίζονται ή αυτοβυθίζονται στην κακή τους μοίρα; Ιδιαίτερα αν είναι και άμοιροι παιδείας, όπως συνήθως.

Υπό αυτές τις συνθήκες, ουσιαστικές Παγκόσμιες Μέρες φαντάζουν σαν απλές ονομαστικές εορτές, στις οποίες προσέρχονται κάποιοι «πιστοί» αλλά απέρχονται την επόμενη μαζί με τις μέρες.

Μήπως λοιπόν, για τους παραπάνω λόγους, πρέπει να πάψουμε να τις καθιερώνουμε, να τις θυμόμαστε, να τις περιμένουμε, να τις γιορτάζουμε και να τις τιμάμε; Και φυσικά να προσπαθούμε έστω και τότε; Χωρίς κανένα δισταγμό, «μη γένοιτο». Θα κάναμε έτσι ένα τραγικό ολίσθημα προς το παρελθόν, στο οποίο αυτές οι Μέρες δεν υπήρχαν. Κι αυτό το παρελθόν δεν ήταν- για αιώνες- καλύτερο χωρίς αυτές. Η καθιέρωση και η με κάθε τρόπο προβολή των ημερών αυτών είναι κέρδος για όλους, ένα σχετικό έστω εμπόδιο για τις ύποπτες ορέξεις, ώστε οι όποιες απώλειες να είναι τελικά μικρότερες και ελπίδες παρούσες, τροφή και περισσότερες. Το μηδέν είναι πάντα μηδέν, ενώ το ένα δεν είναι ποτέ μηδέν. Μόνο που οι πρακτικές, οι ρυθμοί, οι τρόποι επιδίωξης ουσιαστικού, γρήγορου και σταθερού αποτελέσματος, οι παρεμβατικοί συσχετισμοί, οι αντιδράσεις, η οργάνωση, οι συνεργασίες και ιδίως η ανάγκη για συνέχεια «μετά τα φώτα της γιορτής» πρέπει να μελετηθούν περισσότερο και ν’ αλλάξουν.

Όταν κλειδώνουμε τα υλικά σ’ ένα δωμάτιο, χωρίς ευρύτερες προοπτικές, όταν δεν απλώνουμε την πράξη και δεν μεταφέρουμε τη συνείδηση στον κόσμο και στον χρόνο, όταν η μετέπειτα σιωπή μας μοιάζει με υποταγή και δεν πολεμιούνται σταθερά όσα μας φέρνουν πίσω, όταν δεν θωρακίζονται τα βήματα , όταν δεν γίνονται προσπάθειες παιδείας που μένει σαν δρόμος ψυχής, ιδίως αν προσφερθεί πριν τα είκοσι, όταν δεν εκπαιδεύουμε και δεν χαρίζουμε εκπαιδευτές που θα δράσουν προς την επιθυμητή κατεύθυνση, είναι σίγουρο πως κάνουμε πολύ λιγότερα από όσα μπορούμε. Σα να κρατάμε για να προσφέρουμε δέκα σπόρους στάρι και την επόμενη βάζουμε στο σακούλι τους οχτώ.

Ανάβοντας λοιπόν ένα κερί για μια Παγκόσμια Ημέρα πρέπει να απλώνουμε διαρκές φως Ο σπορέας, στο φυσικό τοπίο, σπέρνει μόνο συγκεκριμένη εποχή. Στην περίπτωσή μας αυτό δεν ισχύει. Γιατί η συγκομιδή θα είναι μηδαμινή. (Γ.Τ.)

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011

Ο λόγος...περί κατακτήσεων, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, μέσα στο επικίνδυνο όριο των θερμών ημερών που προκάλεσε η τρομοκρατική ενέργεια στη Νέα Υόρκη στις 11 Σεπτέμβρη, δήλωσε- με νόημα νομίζουμε- στις 27 ή 28 του ίδιου μήνα: « Όπως κατακτήσαμε τον Πολιτισμό, έτσι κάνουμε με ένα μέρος του Ισλάμ. Ο δυτικός Πολιτισμός είναι ανώτερος του Ισλάμ…».

Μέσα στην τόσο σύντομη αυτή δήλωση, υπάρχουν τέσσερις λέξεις κλειδιά, που ένας ψυχολόγος δεν θα δυσκολευόταν να τις εντάξει σε κάποιον ψυχισμό. Είναι τα ζεύγη των λέξεων «κατάκτηση-ανώτερος» και «Δύση-Ισλάμ». Όσο για τον Πολιτισμό, που πλαισιώνει τα δυο ζεύγη, εμφανίζεται ούτε λίγο ούτε πολύ σαν ανώτερο προνόμιο της Δύσης.

Όπως τέθηκε- με συναίσθηση βέβαια- το θέμα, μας θυμίζει κάποιες διακρίσεις τύπου «ανώτερων» και «κατώτερων» φυλών που, καλώς κατά τη φαινόμενη άποψη του Ιταλού Πρωθυπουργού, προσπάθησαν να κατακτήσουν με οποιονδήποτε τρόπο οι μεν τις δε. Και βγαίνει έτσι αβίαστα το δόγμα ενός ευτυχώς ανθρώπου, δυστυχώς όμως Πρωθυπουργού μιας χώρας. «Οι δυτικοί υπεράνω όλων», που θυμίζει γνωστές τραγικές εποχές.

Βέβαια, ο κ. Μπερλουσκόνι έμεινε μόνος του και «αδειάστηκε» γρήγορα από πιο σοβαρούς και συνετούς ανθρώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που το πνεύμα τους είναι πιο καθαρό και το βλέμμα τους πιο σφαιρικό.

Το να μιλήσεις για χιλιετίες Πολιτισμών, για κοινή συνεισφορά όλων των ανθρώπων, για άτυχους ή δυστυχείς που θα ήθελαν αλλά δεν απόκτησαν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν, για χρονικές ή άλλες εναλλαγές προσφοράς μέσα στους αιώνες σχετικές με το βαθμό και το είδος της συνεισφοράς καθενός, για αναπόφευκτες διακοπές και απουσίες, θα ήταν ανώφελο. Γιατί αυτά, για ανθρώπους τουλάχιστο με αληθινή παιδεία και ανοιχτό ορίζοντα, είναι αυτονόητα και κοινός τόπος.

Στον παγκόσμιο χάρτη των Πολιτισμών δεν μπορείς, δεν έχεις το δικαίωμα και δεν πρέπει να εξαφανίσεις ή να μειώσεις- ούτε "πόντο"- τη συνεισφορά κανενός Λαού. Η Ανθρωπότητα είναι πολυπολιτισμική και τέτοια πρέπει, με σεβασμό από όλους και προς όλους, να παραμείνει. Οι ατυχείς ή ολέθριες στιγμές της, είχαν συχνά σαν αφετηρία τον κομπασμό και τη στείρα έπαρση, που δεν πρέπει να παρασύρουν κανέναν. Το Παγκόσμιο, πλέον, χωριό είναι όμορφο να κρατήσει και να φροντίζει με αγάπη και ειρήνη τις αναντικατάστατες πολιτιστικές γειτονιές του.( Γ.Τ. )

Δευτέρα 30 Μαΐου 2011

Ενωτική Σκέψη. Αναγκαίος ένα νέος Διαλογισμός, ΔΙΑΝΟΗΣΗ

Η ιστορία της σκέψης έχει ήδη σχεδόν την ηλικία του έμφρονος ανθρώπου. Άνθρωποι των σπηλαίων, φιλόσοφοι, πολιτικοί, θρησκευόμενοι, σκεπτικιστές, ποιητές, αστοί και προλετάριοι, χειρώνακτες, επιστήμονες, αλαφροϊσκιωτοι και ρεαλιστές όλων των εποχών- όλο γενικά το συνάφι των ανθρώπων- εμπλέκονται, λίγο ή πολύ, στο παραμύθι αυτό της ζωής και του θανάτου.

Βασικός στόχος είναι η κατάκτηση. Σε όλους τους τομείς και με όλες τις ποικιλίες της, αφού και οι σκέψεις- άρα και οι επιδιώξεις- των ανθρώπων είναι ποικίλες. Έτσι, ανάλογα, ευτυχούμε ή δυστυχούμε, επιπλέουμε ή βυθιζόμαστε, σε κάθε όμως περίπτωση ελπίζουμε ν’ αναστηθούμε.

Το χειρότερο όμως απ’ όλα είναι πως η αιμορραγία μας δεν σταμάτησε. Θα συμβεί άραγε ποτέ αυτό οριστικά- τοπικά, περιφερειακά ή και παγκόσμια; Το όνειρο αυτό μοιάζει με ουτοπία. Τι πιο όμορφο όμως απ’ το να την κυνηγάς; Τι πιο όμορφο να κυνηγάς- σαν κατάκτηση- την αλληλοπροσέγγιση των ανθρώπων, το συναισθηματικό, λογικό και ιδεολογικό τους πλησίασμα, ώστε- κρατώντας με αλληλοσεβασμό και ελευθερία επιλογής τις πολιτισμικές, θρησκευτικές, γλωσσικές, λαογραφικές και άλλες ιδιαιτερότητές τους μέσα σ’ ένα πολύχρωμο παζλ- να αντιλαμβάνονται πληρέστερα τους ευρύτερους κοινωνικούς όρους συνύπαρξης και να κινούνται έξω από τα όρια της βίας και των πολέμων;

Οι περισσότεροι απ’ τους «προφήτες», τους «θεούς» και τους «σωτήρες» απέρχονται άλλοι με «κληρονομιές» για τις τσέπες τους κι άλλοι με κληρονομιές για τους κοινούς θνητούς, για ν’ αγαπιούνται αυτοί οι τελευταίοι ή να σκοτώνουνται. Μιλώντας αυτή τη στιγμή «εξ απαλών ονύχων» γι’ αυτές τις κληρονομιές πιθανό θα προσκρούσουμε. Πρέπει όμως να πούμε πως πολλές «διαφορές»- και μιλάμε για κείνες που «φέρνουν στα χέρια» τους λαούς, τις εθνικές ή άλλες επιμέρους ομάδες- κάτω από καθεστώς αλληλοκατανόησης, αλληλοαποδοχής, ελευθερίας, μη εκμετάλλευσης ή υποδούλωσης μπορούν να αμβλύνονται και να αποδυναμώνονται. Κι αν αυτό, ακόμα και σήμερα, δεν συμβαίνει είναι γιατί οι ενεργητικοί παράγοντες που απαιτούνται υπολειτουργούν. Κι έτσι, ο γνωστός κανόνας «εν τη ενώσει η ισχύς» δίνει, σαν συνέπεια, τη θέση του στον κανόνα «εν τη διαιρέσει η αποδυνάμωσις».(Γ.Τ.)

Παρασκευή 13 Μαΐου 2011

Η εκμετάλλευση των σπορ απ' τον μιλιταρισμό. Παλιές και σύγχρονες προοπτικές, ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

«Οι διεθνείς αθλητικές συναντήσεις μεταξύ επίλεκτων εθνικών ομάδων που έλαβαν χώρα κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα ήταν συναντήσεις σε μια περίοδο ανερχόμενου εθνικισμού και ιμπεριαλισμού. Μια ειλικρινής επιθυμία για δίκαιη και ειρηνική ύφεση μεταξύ των λαών ήταν σίγουρα παρούσα, όμως το διεθνές σπορ ήταν ιδιαίτερα έκφραση αυτού του εθνικισμού…Ωστόσο, το απόφθεγμα του Έρνστ Μπλοχ επρόκειτο ν’ αποδειχτεί σωστό. «Οι σωματικές ασκήσεις χωρίς διανοητικές ασκήσεις οδηγούν σε ανθρώπους που γίνονται πρώτα κτήνη κι ύστερα τροφή για κανόνια» (απόσπασμα απ’ το βιβλίο του Gerhard Vinnai “Το ποδόσφαιρο ως ιδεολογία”).

Στις μέρες μας τα πράγματα φαίνεται να είναι αρκετά διαφορετικά। Η στρατιωτική προετοιμασία μέσα από την εκμετάλλευση των σπορ έχει χάσει τα ερείσματά της, κυρίως κάτω απ’ την επίδραση παραγόντων, όπως η αρνητική εμπειρία του Β΄ κυρίως παγκόσμιου πολέμου που επαλήθευσε τη ρήση του Μπλοχ, η αμεσότερη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, η αμεσότερη προσέγγιση των κρατών και των λαών, η σύγχρονη τεχνολογία της πληροφορίας, το τέλος του ψυχρού πολέμου, η αποδυνάμωση ορισμένων στρατιωτικών συνασπισμών- άρα και του στρατιωτικού ανταγωνισμού εν μέρει- η εξελισσόμενη ενοποίηση των κρατών, αρχικά της Ευρώπης, η αντίληψη της φιλειρηνικής συνεργασίας και επίλυσης των διαφορών, η παιδεία, η προώθηση της αντιρατσιστικής αντίληψης και η κατάπτωση του μύθου της ανωτερότητας κάποιων φυλών, ακόμα και η οικονομική πλευρά του θέματος και αρκετοί άλλοι, που συντελούν ώστε η συντήρηση των παλαιών αντιλήψεων να θεωρείται πλέον κενό γράμμα.

Ο αγωνιστικός ανταγωνισμός στον τομέα των σπορ παραμένει έντονος και είναι αυτός που συντελεί, όπως και στο παρελθόν, στην επιτυχία και στην ομορφιά των σπορ, αλλά- αν και βοηθάει ακόμα στην επίταση της εθνικής ανάτασης ορισμένων λαών- δεν δίνει εύκολα περιθώρια σε όποιους ηγέτες να τους οδηγήσουν στον σοβινισμό. Κάποια τάση ισχυρών ιδίως κρατών- συνήθως πολυπληθών- να συντηρήσουν το ηγετικό τους προφίλ, εκμεταλλευόμενα τον αριθμό των μεταλλίων και το τάχος κάποιων ποδιών ή υποτιμώντας πρόθυμα τις αθλητικές επιτυχίες άλλων, φαίνεται τελικά ανώριμη έως μικρόψυχη και συνήθως μένει εκεί που ανήκει.

Το «Παγκόσμιο χωριό» μας, απ’ αυτή την άποψη, στέλνει καθαρά μηνύματα που δείχνουν πως μιλιταριστικές θεωρίες και επιτυχίες μέσα απ’ τον αθλητισμό δύσκολα πλέον, ευτυχώς, θα περάσουν.

Ο σημερινός αθλητής μπορεί να χαίρεται που προσφέρει κι ο ίδιος χαρά και ανάταση στην πατρίδα του, αλλά είναι δύσκολο να αφεθεί «βορά» σε μιλιταριστική εκμετάλλευση και διαχέει την επιτυχία και την ψυχική του ανάταση παντού, συνειδητοποιώντας πως «ταξίδεψε στον Κόσμο», αναδείχτηκε μέσα στον Κόσμο, πως ανήκει σ’ αυτόν και θέλει να ξαναγυρίσει μέσα σ’ αυτούς που τον χειροκρότησαν. Γίνεται ένα είδος «πρεσβευτή καλής θέλησης», χωρίς συχνά να το διεκδικήσει. Κι αν τύχει και το σκεφτεί και το επιδιώξει γίνεται σύμβολο ικανό να καταρρίψει με το προσωπικό του παράδειγμα σοβινιστικές και μιλιταριστικές θεωρίες που στο παρελθόν ήταν πανίσχυρες. (Γ.Τ.)

Τρίτη 3 Μαΐου 2011

Η Μουσική σαν παγκόσμια ελπίδα, ΤΕΧΝΗ

Δεν μπορεί να υπάρχει αυθεντική Τέχνη που να συμβιβάζεται με την πείνα, με το ρατσισμό, με τις βόμβες και τα βασανιστήρια. Αυτή η επίσης αυθεντική άποψη του Γιεχούντι Μενουχίν (Jehudi Menuhin) και του Μιγκέλ Άνχελ Εστρέλα (Miguel Angel Estrella) αντηχεί σαν μια μουσική ελπίδα. Αντίστοιχη και ομώνυμη με την ένωση «Μουσική Ελπίδα» (Musique-Esperance) που ίδρυσε το 1982 ο Εστρέλα. Μήπως όμως και η Μουσική αυτή Ένωση και Ελπίδα περιέχουν κάτι το ανεδαφικό, μιας και η μουσική- και όχι μόνο-δεν έχει ακόμα διαμορφώσει την Παγκόσμια Κοινωνία, έτσι όπως θα την θέλαμε;

Ανεδαφικό είναι βέβαια κάθε τι που δεν έχει έρεισμα. Με τη μουσική και την ελπίδα, που μπορεί να απορρέει κάτω από κάποιες προϋποθέσεις από αυτήν, αυτό είναι αδύνατο να συμβαίνει. Και οι δυο στέκονται στέρεα στο εσωτερικό του ανθρώπου και μόνο αν αφεθούν μπορούν να αλλοτριωθούν ή να αυτοκαταστραφούν. Έχουν μια «εν δυνάμει» δυνατότητα αιχμής, που μπορεί να οδηγήσει και λίγους αλλά και πολλούς στην παραίτηση από τη σύγκρουση, από τα αρνητικά ένστικτα, τις παραφωνίες και το δευτερεύον, στην χάραξη κοινής εσωτερικής κατεύθυνσης προς την αρμονία, τη συνεννόηση, την αλληλοανοχή, την κατανόηση, επομένως και στη λύση. Αυτές είναι οι ευκαιρίες των ανώνυμων, άρα των πολλών, για προσέγγιση μέσα από τη μουσική που, χωρίς πολιτικούς λόγους, αποφάσεις, κυβερνητικές επαφές, μπορούν να αλλάξουν το κλίμα ανάμεσα σε δυο ή περισσότερους λαούς, να δώσουν την «άνωθεν» (=λαϊκή) εντολή για ειρηνική συνύπαρξη.

Καθένας από μας, μέσα από τη μουσική, μπορεί να νιώσει πως ανοίγει το πνεύμα του, γίνεται δίαυλος επικοινωνίας με τον άλλον, δημιουργός ιστού ειρήνης, συνομιλητής μέσα από τις νότες. Είναι αδιαπραγμάτευτη η αντίληψη πως, τουλάχιστο στις μέρες μας, είναι περισσότεροι από άλλοτε αυτοί που μιλάνε τη γλώσσα των ανθρώπων. Και η μουσική αυτή την Οικουμενική γλώσσα μιλάει έχοντας σχέση με τη ζωή και όχι με τον πόλεμο και τον θάνατο. Μπορεί, αν της δοθείς, να σε απελευθερώσει, να σε αναλύσει, να σε συνθέσει και τελικά να σε αναπλάσει, να σε ενώσει ειρηνικά με την απέναντι όχθη, να σε κινήσει προς μια τεράστια δημιουργία, έργο του καθενός από εμάς μέσα μας, γύρο και μακριά μας, ενάντια στον αποκλεισμό και στην απομόνωση.

Η μουσική προσέγγιση είναι κατ’ εξοχήν ανθρώπινη προσέγγιση, που μπορεί να βγάζει από την αβεβαιότητα, να γκρεμίζει και να ξαναχτίζει σχέσεις και προοπτικές, να σε κάνει ν’ ακούς και να συμμερίζεσαι. Όσο πιο νωρίς κι όσο πιο συχνά τόσο και καλύτερα.

Η ποιοτική μουσική παιδεία είναι δικαίωμα για όλους μας και ιδίως για τα παιδιά, σαν μέσο αυτοπροστασίας, αναγνώρισης του άλλου και επικοινωνίας, συνάντησης με όσο γίνεται λιγότερα μηδέν. Όλα αυτά δεν είναι κανενός είδους προφητείες. Είναι η πραγματικότητα που δεν έχει αξιοποιηθεί ικανοποιητικά. Κάθε όμως αξιοποίηση-ευκαιριακή ή συστηματική- κάθε μουσική, πλην λίγων εξαιρέσεων, κάθε σεβασμός προς αυτήν και κάθε συνεργασία επιβεβαιώνουν τη σχέση μεταξύ μουσικής και παγκόσμιας ελπίδας. (Γ.Τ.)

Κυριακή 24 Απριλίου 2011

Η δύναμη της μη βίας, ΜΗ ΒΙΑ

Πάντοτε είχαμε πρόβλημα να κάνουμε κατανοητή αυτή τη μέθοδο, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται το νόημά της στην αρχή. Χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε τις μαζικές συγκεντρώσεις μας, για να εξηγήσουμε τη φιλοσοφία της μη βίας. Είχαμε συγκέντρωση δύο φορές την εβδομάδα, ενώ παράλληλα λειτουργούσε ένα ίδρυμα για τη μη βία και την κοινωνική αλλαγή.

Έπρεπε να αποσαφηνίσουμε, ότι η μη βίαιη αντίσταση δεν είναι μια μέθοδος για δειλούς. Είναι όντως μια αντίσταση. Δεν είναι η μέθοδος της παθητικής αδράνειας και της αυταρέσκειας που νεκρώνει το πνεύμα. Ο μη βίαιος μαχητής, εναντιώνεται εξίσου στο κακό το οποίο πολεμά, όσο και ο επιθετικός μαχητής, όμως η αντίστασή του γίνεται χωρίς βίαια μέσα. Στο σωματικό επίπεδο η μέθοδος αυτή αρνείται την επιθετικότητα. Είναι όμως εξαιρετικά επιθετική στο πνευματικό επίπεδο.

Όποιος εφαρμόζει τη μη βία, δεν επιζητά να ταπεινώσει ή να κατατροπώσει τον αντίπαλο, αλλά να κερδίσει τη φιλία και την κατανόησή του. Η κατάληξη ή η συνέπεια της βίας είναι η πικρία. Το αποτέλεσμα της μη βίας είναι η συμφιλίωση και η δημιουργία μιας αγαπημένης κοινωνίας. Είναι μόνο ένα μέσο για να ξυπνήσει στο δυνάστη το αίσθημα της ντροπής, όμως ο τελικός στόχος είναι η συμφιλίωση, ο τελικός στόχος είναι η λύτρωση.

Ο οπαδός της μη βίαιης αντίστασης, θέλει να επιτεθεί στο φαύλο σύστημα κι όχι στα άτομα που έχουν εγκλωβιστεί μέσα σ’ αυτό. Γι’ αυτό σας λέω κατά καιρούς ότι ο αγώνας στο Νότο δεν είναι ουσιαστικά μια διαμάχη μεταξύ λευκών και νέγρων. Η πάλη είναι μεταξύ δικαιοσύνης και αδικίας, μεταξύ των δυνάμεων του φωτός και των δυνάμεων του σκότους. Κι αν υπάρξει νίκη, δεν θα είναι μόνο η νίκη πενήντα χιλιάδων νέγρων, θα είναι νίκη της καλής θέλησης, νίκη της δημοκρατίας.

Η μη βίαιη αντίσταση αποτελεί επίσης ένα προσωπικό ζήτημα. Αποφεύγει όχι μόνο την εξωτερική ή τη σωματική βία, αλλά και την εσωτερική, την ψυχική βία. Στο κέντρο λοιπόν του κινήματός μας βρισκόταν η φιλοσοφία της αγάπης, η άποψη που έλεγε ότι ο μόνος τρόπος για να αλλάξει τελικά η ανθρωπότητα και να δημιουργήσουμε την κοινωνία που όλοι επιθυμούμε, είναι να κρατάμε την αγάπη στο επίκεντρο της ζωής μας. Κι έπρεπε πάντα να εξηγώ ότι η αγάπη, στην πιο υψηλή της έννοια, δεν είναι κάτι συναισθηματικό ή στοργικό. Είναι η δημιουργική, λυτρωτική, αγαθή προαίρεση προς όλους τους ανθρώπους.

Όταν φτάσεις σ’ αυτό το επίπεδο, αρχίζεις ν’ αγαπάς τους ανθρώπους όχι γιατί είναι συμπαθητικοί, όχι γιατί κάνουν πράγματα που μας γοητεύουν. Κι εμείς εδώ, αγαπάμε τον άνθρωπο που κάνει κάτι κακό, ενώ αποστρεφόμαστε την πράξη του. Αυτό το είδος της αγάπης βρίσκεται στον πυρήνα του κινήματος που προσπαθούμε να προωθήσουμε στις περιοχές του Νότου. Νομίζω ότι κάθε άτομο που πιστεύει στην μη βίαιη αντίσταση έχει επίσης, κατά κάποιο τρόπο, την πεποίθηση ότι το σύμπαν είναι, με κάποια μορφή στην πλευρά της δικαιοσύνης.

Βέβαια, αν μετριοπάθεια σημαίνει συνετή αυτοσυγκράτηση και ήρεμη λογική, τότε είναι η μεγάλη αρετή, που όλοι οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι πρέπει να επιδιώξουν. Αν όμως ο όρος μετριοπάθεια σημαίνει την επιβράδυνση της κίνησής μας για δικαιοσύνη, η μετριοπάθεια αυτή είναι μια τραγική διαστροφή, που κάθε άνθρωπος καλής θέλησης οφείλει να καταδικάσει.

Η πορεία μας πρέπει να συνεχιστεί. Κινδυνεύει ο αυτοσεβασμός μας. Τα πολιτικά δικαιώματα είναι ένα αιώνιο ηθικό ζήτημα, που πολύ πιθανόν να καθορίσει τη μοίρα του πολιτισμού. Πρέπει να συνεχίσουμε την πορεία μας με συνετή αυτοσυγκράτηση και αγάπη και με την πειθαρχία και την αξιοπρέπεια που αρμόζουν। Δεν σκοπεύω να προσαρμοστώ ποτέ στο ρατσισμό και στις διακρίσεις। Δε σκοπεύω να προσαρμοστώ ποτέ στην οχλοκρατία. Δε σκοπεύω να συμβιβαστώ ποτέ με τις τραγικές συνέπειες των μεθόδων της σωματικής βίας και της στρατοκρατίας. Σας καλώ να γίνετε απροσάρμοστοι απέναντι σε τέτοια φαινόμενα.

4 Ιούλη 1957, Μάρτιν Λούθερ Κιγκ ο νεώτερος, Martin Luther King, Jr

Παρασκευή 22 Απριλίου 2011

Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2011, ΤΕΧΝΗ

Το θέατρο στην υπηρεσία της ανθρωπότητας, Jessica Α. Kaahwa, Uganda

Η σημερινή συνάθροιση απεικονίζει στην πραγματικότητα την τεράστια δύναμη που έχει το θέατρο να κινητοποιεί τις κοινότητες και να γεφυρώνει τα χάσματα.
‘Εχετε ποτέ σκεφτεί το θέατρο σαν ένα δυνατό εργαλείο στην υπηρεσία της ειρήνης και της συμφιλίωσης; Όσο τα έθνη σπαταλούν κολοσσιαία χρηματικά ποσά για ειρηνευτικές αποστολές σε περιοχές βίαιων συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο, ελάχιστη προσοχή θα δίνουμε στο θέατρο ως μια και μοναδική εναλλακτική λύση για την αλλαγή και τη διαχείριση των κρίσεων. Πώς μπορούν οι πολίτες της μητέρας γης να κατακτήσουν παγκόσμια ειρήνη όταν τα εργαλεία που χρησιμοποιούν προέρχονται από εξωτερικές και φαινομενικά κατασταλτικές δυνάμεις;
Το θέατρο διεισδύει με λεπτό τρόπο στην ανθρώπινη ψυχή που την κυριεύει ο φόβος και η καχυποψία αλλάζοντας την εικόνα που έχει κανείς για τον εαυτό του και ξεδιπλώνοντας για τον καθένα, και συνεπώς για την κοινότητα, έναν κόσμο δυνατοτήτων. Δίνει νόημα στις καθημερινές πραγματικότητες προλαβαίνοντας ένα αβέβαιο μέλλον. Εμπλέκεται με την πολιτική των ανθρώπινων καταστάσεων με τρόπο απλό και άμεσο. Επειδή είναι περιεκτικό, το θέατρο παρουσιάζεται ως μια εμπειρία ικανή να ξεπεράσει προηγούμενες παρανοήσεις.
Επιπλέον, το θέατρο αποτελεί αποδεδειγμένο μέσο για την έκφραση και την προώθηση συλλογικών ιδεών για τις οποίες όλοι είμαστε πρόθυμοι να πολεμήσουμε όταν καταπατούνται.
Προκειμένου να μπορούμε να προσδοκούμε ένα ειρηνικό μέλλον πρέπει να ξεκινήσουμε χρησιμοποιώντας ειρηνικά μέσα· μέσα που αναζητούν την κατανόηση, το σεβασμό και την αναγνώριση της συνεισφοράς κάθε ανθρώπου στην υπόθεση της συνεργασίας για την ειρήνη. Το θέατρο αποτελεί εκείνη την καθολική γλώσσα μέσω της οποίας μπορούμε να προωθήσουμε μηνύματα ειρήνης και συμφιλίωσης.
Με την ενεργή συμμετοχή το θέατρο ενώνει πολλούς ανθρώπους που είναι έτοιμοι να αποδομήσουν προηγούμενες αντιλήψεις και, με αυτόν τον τρόπο, δίνει στον καθένα ξεχωριστά την ευκαιρία να ξαναγεννηθεί προκειμένου να πάρει αποφάσεις βασισμένες στην γνώση και στην πραγματικότητα που αποκαλύπτεται εκ νέου μπροστά του. Για να ευημερήσει το θέατρο, ανάμεσα σε άλλες μορφές τέχνης, πρέπει να κάνουμε ένα τολμηρό βήμα προς τα μπρος και να το ενσωματώσουμε στην καθημερινή ζωή, η οποία αντιμετωπίζει κρίσιμα θέματα συγκρούσεων και ειρήνης.
Αναζητώντας την κοινωνική αλλαγή και την αναδόμηση των κοινοτήτων, θα συναντήσουμε το θέατρο σε εμπόλεμες περιοχές και σε λαούς που πάσχουν από χρόνια φτώχεια ή ασθένειες. Ο αριθμός επιτυχημένων παραδειγμάτων ολοένα αυξάνεται· παραδείγματα στα οποία το θέατρο κινητοποιεί το κοινό για τη γνώση και για τη βοήθεια των τραυματιών μετά από τον πόλεμο.
Πολιτιστικές πλατφόρμες, όπως το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου, στοχεύουν στην εδραίωση της ειρήνης και της φιλίας μεταξύ των λαών και ήδη βρίσκονται σε εφαρμογή.
Αποτελεί συνεπώς παρωδία να μένουμε σιωπηλοί σε καιρούς όπως οι δικοί μας, γνωρίζοντας την δύναμη του θεάτρου, και να αφήνουμε αυτούς που χειρίζονται όπλα και που εκτοξεύουν βόμβες να παίζουν το ρόλο των ειρηνοποιών του κόσμου. Πώς μπορούν τα εργαλεία της αποξένωσης να αποκτούν διπλό ρόλο ως όργανα ειρήνης και συμφιλίωσης;
Σας προκαλώ αυτήν την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου να σκεφτείτε αυτήν την προοπτική και να εφαρμόσετε το θέατρο ως καθολικό εργαλείο, διαλόγου, κοινωνικής μεταμόρφωσης και αλλαγής.
Μπορεί τα Ηνωμένα Έθνη να δαπανούν κολοσσιαία χρηματικά ποσά σε ειρηνευτικές αποστολές σε όλον τον κόσμο με τη χρήση των όπλων, όμως το θέατρο είναι αυθόρμητο, ανθρώπινο, λιγότερο δαπανηρό και μια εναλλακτική λύση κατά πολύ περισσότερο δυνατή.
Μπορεί να μην είναι η μόνη απάντηση που θα φέρει την ειρήνη, ωστόσο το θέατρο θα μπορούσε να αποτελέσει ουσιαστικό εργαλείο στις ειρηνευτικές αποστολές

__________

Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.). Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Δ.Ι.Θ. επιλέγει κάθε φορά μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα-μέλος για να γράψει το μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλον τον κόσμο. Κατά καιρούς μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου έχουν γράψει οι: Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς κ.ά.
Φέτος το μήνυμα έγραψε η ηθοποιός, συγγραφέας και πανεπιστημιακός Jessica A. Kaahwa από την Ουγκάντα.

Το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου είθισται να διαβάζεται σε κάθε θέατρο πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου.

Μετάφραση από τα Αγγλικά, Βίκυ Μαντέλη- Νεόφυτος Παναγιώτου

Πέμπτη 14 Απριλίου 2011

Η γέννηση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου / Συνθήκη της Γενεύης, ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

«Το Ανθρωπιστικό Δίκαιο είναι κλάδος του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου που χρωστά την έμπνευσή του σε ένα αίσθημα ανθρωπισμού και επικεντρώνεται στην προστασία του ατόμου». Αυτή η δήλωση από το έργο του Jean Pictet ορίζει το στόχο αυτού του Νόμου, ο σκοπός του οποίου είναι «να ανακουφίσει τον πόνο όλων των θυμάτων των ενόπλων συρράξεων, τα οποία βρίσκονται στην εξουσία του εχθρού, είτε αυτοί είναι τραυματίες, ασθενείς, ναυαγοί, αιχμάλωτοι πολέμου ή απλοί πολίτες».Μέχρι τα μέσα του 19ου αι. οι συμφωνίες που προστάτευαν τα θύματα πολέμου είχαν προσωρινό χαρακτήρα, δεσμεύοντας μόνο τα συμβαλλόμενα σ’ αυτό μέρη, και βασίζονταν στην άμεση αμοιβαιότητα.Στην πραγματικότητα αποτελούσαν στρατιωτικές συμφωνίες, συνήθως αποτελεσματικές μόνο κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης σύρραξης।Η γέννηση του Ανθρωπιστικού δικαίου, σε συνδυασμό με την εμφάνιση τουΕρυθρούΣταυρού, άλλαξε αυτή τη μορφή σχέσεων।Από τότε και στο εξής τα κράτη ήταν συνδεδεμένα με μια οικουμενική συνθήκη, εφαρμόσιμη ανά πάσα στιγμή και σε όλες τις περιστάσεις.Αυτό αποτέλεσε ένα τεράστιο βήμα μπροστά για τον ανθρωπισμό. Το 1858 ο Ερρίκος Ντυνάν ταξίδευε στη ρημαγμένη απ’ τον πόλεμο πεδιάδα της Λομβαρδίας. Έφτασε στα περίχωρα του Σολφερίνο αμέσως μετά από μια φοβερή μάχη και τρομοκρατήθηκε αντικρίζοντας χιλιάδες ετοιμοθάνατους εγκαταλελειμμένους τραυματίες στρατιώτες χωρίς τη φροντίδα κανενός. Η ιδέα του Ερυθρού Σταυρού γεννήθηκε απ’ αυτό το φριχτό θέαμα. Αφού οργάνωσε επιτόπου αυτοσχέδια ανθρωπιστική βοήθεια, ο Ντυνάν ανάλαβε να πει στον κόσμο τι είχε δει, γράφοντας το «Μια ανάμνηση απ’ το Σολφερίνο», ένα βιβλίο που ταρακούνησε την ψυχή της Ευρώπης. Σε αυτή την ιστορία, που προοιώνιζε την εποχή των σύγχρονων αναγγελιών ειδήσεων, πρότεινε την κάλυψη των ελλείψεων των στρατιωτικών ιατρικών υπηρεσιών, εκπαιδεύοντας εθελοντές που θα πρόσφεραν βοήθεια σε καιρό ειρήνης και εξασφαλίζοντάς τους ένα καθεστώς «ουδετερότητας» ακόμα και στο πεδίο της μάχης. Τέσσερις πολίτες απ’ τη Γενεύη, ο Goustave Moynier, ο στρατηγός Guillaume Henri Dufour, ο Dr. Louis Appia και ο Theodore Maunoir, μαζί με τον Ντυνάν, ίδρυσαν την «Διεθνή Μόνιμη Επιτροπή για βοήθεια στους Τραυματισμένους Στρατιώτες», η οποία μεταγενέστερα αποτέλεσε τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ/ICRC). Με τον ενθουσιασμό και την επιμονή τους, πέτυχαν το 1864 να πείσουν την Ελβετική Κυβέρνηση να συγκαλέσει μια διεθνή διάσκεψη, στην οποία συμμετείχαν οι εκπρόσωποι δώδεκα κρατών και το ουσιαστικό αποτέλεσμα της οποίας ήταν να υπογραφεί την ίδια χρονιά η «Σύμβαση της Γενεύης για τη βελτίωση της Κατάστασης των Πληγέντων Στρατιωτών στο Πεδίο της Μάχης». Από τότε και στο εξής οι τραυματίες και ασθενείς στρατιώτες έπρεπε να διασώζονται και να περιθάλπονται χωρίς καμιά διάκριση λόγω της παράταξης στην οποία ανήκαν. Το υγειονομικό προσωπικό, ο εξοπλισμός και οι εγκαταστάσεις έπρεπε να τυγχάνουν σεβασμού. Επρόκειτο δε να αναγνωρίζονται από ένα ιδιαίτερο έμβλημα-έναν ερυθρό σταυρό σε λευκό φόντο. Η πρώτη Σύμβαση της Γενεύης, η οποία υπογράφηκε το 1864, σηματοδοτεί την αρχή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Το 1899 στη Χάγη υπογράφηκε μια άλλη Σύμβαση, υιοθετώντας τις αρχές της Σύμβασης της Γενεύης για εχθροπραξίες στη θάλασσα. Το 1906 οι διατάξεις της Σύμβασης του 1864 βελτιώθηκαν και συμπληρώθηκαν. Το 1907 η Τέταρτη Σύμβαση της Χάγης καθόρισε τις κατηγορίες των μαχητών δίνοντας δικαιώματα στους αιχμαλώτους πολέμου όταν συλλαμβάνονται, και μια ιδιαίτερη αντιμετώπιση σε όλη τη διάρκεια της αιχμαλωσίας τους. Αυτές οι τρεις Συμβάσεις επιβεβαιώθηκαν και αναπτύχθηκαν ευρύτερα το 1929. Το 1942 υιοθετήθηκαν οι τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης που είναι σήμερα σε ισχύ. Η διπλωματική Διάσκεψη του 1949 ήταν ζωτικής σημασίας για περισσότερους του ενός λόγους. Όχι μόνο υιοθέτησε τη «Σύμβαση της Γενεύης σχετικά με την Προστασία των Πολιτών σε Καιρό Πολέμου» αλλά αναθεώρησε και τις τρεις προηγούμενες Συμβάσεις, τις διατάξεις των οποίων εναρμόνισε. Οι τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 περιέχουν περί τα 400 άρθρα, συνθέτοντας ένα νομικό άθλο ιστορικής σημασίας, που για περισσότερο από τριάντα χρόνια έχει προσφέρει προστασία σε αναρίθμητα θύματα των ενόπλων συρράξεων.

Francoise Bory, I. C. R. C, Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού